Cyflwyniad
Nid dim ond trwy fara y gall pobl fyw, er bod angen peth bara ar
bawb. A'r unig obaith i rai pobl nad oes gyda nhw ddigon o
arian i gael dau ben llinyn ynghyd, sydd mewn carfan fregus neu'n
wynebu dyledion enfawr yw budd-daliadau gwladol. Ar un adeg,
wyrcws fyddai pen eu taith ond mae budd-daliadau i bobl anghenus
bellach. Mae swyddogion hawliau lles ym mhob math o
awdurdodau lleol. Maen nhw'n cynghori ac yn hysbysu pobl am
hawl i dderbyn budd-daliadau, lwfansau a grantiau. Mae swyddi
y tu allan i faes llywodraeth leol, hefyd.
Amgylchiadau'r gwaith
Mewn swyddfa y byddwch chi'n gweithio er bod rhaid teithio i
gartrefi pobl, tribiwnlysoedd a chyfarfodydd yn ôl yr angen os yw
gwaith estyn braich ymhlith eich dyletswyddau. Weithiau,
gallai'r tywydd amharu ar y teithio. At hynny, gallai fod
anghydfod pan fo pobl o'r farn nad ydyn nhw'n derbyn popeth yn ôl
eu hawliau. Mae'n bosibl y bydd rhai hawlwyr yn byw mewn
lleoedd annymunol, hefyd. 37 awr yw'r wythnos safonol heb
angen shifftiau er y gallai fod sesiynau cynghori gyda'r nos neu ar
ddydd Sadwrn. Mae oriau hyblyg a rhan-amser ar gael mewn rhai
swyddi.
Gweithgareddau beunyddiol
Prif amcan rôl swyddog hawliau lles yw helpu pobl i dderbyn
cymaint o incwm ag y bo modd a'u cynghori nhw am ymdopi â dyledion
ac anawsterau ariannol. Gallai fod problemau o ran budd-dal
tai, lwfans byw i'r anabl, cymorth i rieni sengl sy'n hawlio
budd-dal plant, treth y cyngor, budd-dal diweithdra, tâl salwch,
cymorth talu rhent, budd-dal profedigaeth, ceisiadau iawndal am
anafiadau diwydiannol ac ati. Gallai fod angen trafod
eithriadau rhag rhai taliadau (megis rhagnodion), tocynnau mantais,
gwasanaethau sydd ar gael yn rhad ac am ddim neu'n rhatach a
chyfarpar, cymhorthion a chyfleusterau sy'n rhad ac am ddim.
Rhaid cynghori pobl, esbonio rheoliadau, awgrymu camau, eu helpu i
lenwi ffurflenni ac ysgrifennu llythyrau, neu ysgrifennu a ffonio
ar eu rhan. Dyma'r dyletswyddau penodol:
- cynrychioli hawlwyr gerbron tribiwnlysoedd neu gyrff
cyffelyb;
- helpu i weinyddu'r ganolfan (a allai fod yn asiantaeth nad yw'n
perthyn i lywodraeth leol);
- cynghori a chynorthwyo asiantaethau statudol a gwirfoddol megis
cymdeithasau cymunedol, Adran Gwaith a Phensiynau San Steffan,
Cyngor ar Bopeth ac ati;
- paratoi a chyhoeddi gwybodaeth am hawliau lles.
Mae'r swyddogion yn ymwneud ag addysg a hyfforddiant fel a
ganlyn, hefyd:
- cynnal rhaglen hyfforddi am hawliau lles ac annog pobl i
sefydlu grwpiau hunangymorth;
- goruchwylio myfyrwyr a phrentisiaid a rhoi cyfarwyddyd
proffesiynol parhaus iddyn nhw;
- cymryd rhan mewn prosiectau arbennig ar gyfer defnyddwyr
penodol.
Bydd tipyn o annibyniaeth wrth drefnu gorchwylion beunyddiol,
ond mae'n bwysig gweithio fel tîm. Yn ystod y dydd, byddwch
chi'n cwrdd â gweithwyr cymdeithasol, swyddogion cyfreithiol, staff
asiantaethau statudol a gwirfoddol, cynghorwyr, clientiaid a'r
cyhoedd.
Medrau a diddordebau
Dyma'r rhai hanfodol:
- gallu gweinyddol;
- gallu trin a thrafod symiau;
- gallu cyd-dynnu â phobl o bob lliw a llun;
- deall trefn y budd-daliadau a'r deddfau sy'n berthnasol
iddi;
- medrau cyfathrebu da - ar lafar ac ar bapur fel ei gilydd;
- natur drefnus a dadansoddol, a'r gallu i drin a thrafod
materion cymhleth;
- gallu ymdopi ag anghydfod a thrin a thrafod phobl sydd o dan
straen yn wrthrychol;
- medrau trafod telerau;
- deall effeithiau tlodi ac anffafrio ar bobl a sut y gallai
hynny effeithio ar eu disgwyliadau;
- gallu defnyddio technoleg gwybodaeth.
Meini prawf derbyn
Does dim gofynion addysgol na hyfforddiant penodol ar gyfer yr
yrfa hon. Gallai Lefelau 3 a 4 Cymhwyster Galwedigaethol
Cenedlaethol 'Cynghorion a Chyfarwyddyd' fod yn ddefnyddiol, yn
ogystal â phrofiad o waith gwirfoddol yn y gymuned, ymhlith yr
ifainc neu'n gwnsler. Byddai gradd yn y gwyddorau
cymdeithasol neu'r gyfraith o gymorth mawr, fodd bynnag.
Gallai fod angen diploma neu radd ym maes gwaith cymdeithasol ar
gyfer rhai swyddi yn yr awdurdodau lleol.
Ni waith pa gymwysterau ffurfiol sydd gyda chi, bydd ysgol
profiad a gwybodaeth am waith y cynghorau leol a gwasanaethau
cyhoeddus eraill yn asedion gwerthfawr i oedolion. Dim ond
hyn a hyn o swyddi amser llawn sydd ar gael, ond mae digon o
gyfleoedd i ennill eich plwyf trwy ffyrdd anffurfiol ar y
dechrau. Mae llawer o swyddogion hawliau lles yn wirfoddolwyr
sy'n gweithio heb gyflog i asiantaethau allanol a fydd yn eu
hyfforddi yn y gwaith ac yn eu helpu i astudio ar gyfer cymwysterau
i'w paratoi ar gyfer swydd amser llawn mewn awdurdod lleol.
Mae Cymdeithas Swyddfeydd Cynghori'r Dinasyddion, Shelter a Chylch
Gweithredu Tlodi Plant yn cynnig cyrsiau byrion. Mae
cyfleoedd mewn canolfannau sy'n cynghori pobl am faterion
cyfreithiol, masnachol, tai a chymdogaethau, canolfannau i bobl
ifanc a gwasanaethau hysbysu a chynghori pobl am faterion
anableddau dros y ffôn. Mae swyddogion hawliau lles gan lawer
o'r elusennau mawr.
Gobeithion a chyfleoedd yn y dyfodol
Rheolwr hawliau lles yw'r cam nesaf. Does dim modd cael eich
dyrchafu yn y swydd hon fel arfer er y gallai dyrchafiad fod ar
gael yn y gwasanaethau cymdeithasol ehangach ar ôl ennill
cymwysterau perthnasol.
Rhagor o wybodaeth a gwasanaethau
Cyngor Gofal Cymru: www.ccwales.org.uk
Cylch Gweithredu Tlodi Plant: www.cpag.org.uk
Cylchgrawn Community Care: www.communitycare.co.uk
Gwirfoddolwyr Gwasanaeth Cymuned:
www.csv.org.uk/socialhealthcare
Adran Gwaith a Phensiynau:
www.gov.uk/government/organisations/department-for-work-pensions
Rhwydwaith DIAL: www.scope.org.uk/dial
Cyngor Galwedigaethau Iechyd a Gofal: www.hpc-uk.org
Sefydliad Swyddogion Lles: www.instituteofwelfare.co.uk
Cymdeithas Swyddfeydd Cynghori'r Dinasyddion:
www.nacab.org.uk
Rightsnet www.rightsnet.org.uk
Shelter www.shelter.org.uk
Medrau Gofal: www.skillsforcare.org.uk
Efallai bod rhagor am hyn ar wefan Gyrfaoedd Cymru
(www.careerswales.com/), yn llyfrgell eich bro neu yn
swyddfa/llyfrgell gyrfaoedd eich ysgol.