Cyflwyniad
Yn ogystal â bod yn athro, mae pennaeth adran ysgol yn weinyddwr
ac yn rheolwr. Rhaid cyflawni rôl mentor hefyd, yn arbennig i
athrawon sydd ar brawf. Pan fydd anawsterau ynglŷn â
dosbarthiadau, disgyblion unigol neu gwrícwlwm cymhleth, gall fod
yn anodd i athro ddod i delerau â swydd newydd. Gall athrawon
helpu i ddewis gyrfa, hefyd.
Mae pennaeth adran ar gyfer pob pwnc pwysig yn ysgolion yr
awdurdodau lleol.
Amgylchiadau'r gwaith
Yn yr ystafell ddosbarth gan amlaf, er y bydd peth gwaith
allanol. Bydd rhaid mynd i gyfarfodydd yn yr ysgol a'r tu
allan iddi. Yn ôl natur y swydd, gall fod angen trefnu
teithiau astudio. Er enghraifft, efallai y byddai athro
bywydeg neu ddaearyddiaeth yn ymwneud â theithiau cenedlaethol neu
ryngwladol a gallai fod rhaid i athro hanes drefnu ymweliadau ag
amgueddfeydd neu safleoedd o ddiddordeb hanesyddol.
Yr wythnos safonol yw 20 awr yn yr ystafell ddosbarth a rhyw 20
awr o weinyddu. Yn ogystal â sefyll o flaen dosbarth drwy'r
dydd, rhaid i bennaeth adran fynd i noson rhieni ac, weithiau,
cyfarfodydd mewn adeiladau dinesig. Bydd rhaid gweithio yn ôl
amserlen gan amlaf.
Gweithgareddau beunyddiol
Y prif orchwylion yw dysgu'r plant a marcio eu gwaith. Mae
dyletswyddau eraill gan bennaeth adran, fodd bynnag: rheoli
athrawon a thechnegwyr, trafod materion ariannol megis costau
offer, trefnu ymweliadau, cadw golwg ar nifer y staff (rhaid trefnu
i athrawon llanw gymryd lle athrawon sy'n absennol, er enghraifft)
a llywio cyfarfodydd (dau neu dri chyfarfod yr wythnos, o
bosibl).
Mae addysg yn gyfnewidiol ac mae rhaid tywys athrawon trwy
ofynion ymestynnol cwrícwlwm cymhleth. Yn ogystal â
hyfforddiant arwain trwy deithiau, efallai y bydd pennaeth adran yn
ymwneud â phrosiectau arbennig eraill megis paratoi cynlluniau
gwaith newydd yn ôl meini prawf y cwrícwlwm gwladol. Rhaid
paratoi ar gyfer yr arolygiadau allanol, hefyd. Cyfrifoldeb
pennaeth yr adran yw arwain materion o'r fath.
Yng nghanol hynny i gyd, rhaid i bennaeth adran osgoi'r perygl y
gallai golli golwg ar graidd y swydd - helpu disgyblion i gyflawni
eu llawn dwf a'u paratoi ar gyfer bywyd, gan gynnwys cael y
canlyniadau gorau yn yr arholiadau.
Medrau a diddordebau
Dyma'r rhai hanfodol:
- medrau gweinyddu a rheoli;
- manwl gywirdeb;
- gallu rheoli prosiectau;
- hyder;
- gallu cyd-dynnu â phobl o bob lliw a llun;
- medrau cyfathrebu;
- medrau datrys problemau;
- cymeriad aeddfed a sefydlog;
- awydd i ofalu am bobl ifanc a meithrin eu galluoedd.
Meini prawf derbyn
Gradd berthnasol a chymhwyster ar ôl graddio yn ogystal â
chymhwyster athro. Er na fyddai profiad o reoli yn hanfodol,
byddai o gymorth. Bydd gofyn ichi barhau i ddatblygu'n
broffesiynol.
Gobeithion a chyfleoedd yn y dyfodol
Mae amrywiaeth helaeth o gyfleoedd ym maes dysgu, ond mae'n fwy
cystadleuol ar y lefelau uwch. Ar ôl pennaeth adran, y camau
nesaf yw pennaeth cyfadran a phrif athro. Rhaid symud ar
gyfer dyrchafiad fel arfer, a bydd angen profiad i gael swydd
well. Yn y swyddi uwch, bydd rhaid rheoli pobl hefyd, yn
aml. Mae swyddi y tu allan i'r awdurdodau lleol megis rhai yn
y byd masnachol, prifysgolion, colegau hyfforddi, y gwasanaeth
gwladol a'r cyfryngau.
Rhagor o wybodaeth a gwasanaethau
Pob awdurdod addysg lleol
Hyfforddiant ac Addysg Athrawon Cymru:
www.teachertrainingcymru.org
Cyngor Addysgu Cyffredinol Cymru: www.gtcw.org.uk
Cofrestr Athrawon Cymwysedig: www.gttr.ac.uk
Swyddi ym maes addysg: www.eteach.com
Gallai fod rhagor o wybodaeth ar wefan Gyrfaoedd Cymru
(www.careerswales.com/), yn llyfrgell eich bro neu yn
swyddfa/llyfrgell gyrfaoedd eich ysgol.