Cyflwyniad
Mae rhai awdurdodau lleol yn galw gwardeiniaid hen bobl yn
wardeiniaid preswyl neu'n rheolwyr unedau. Yn sgîl Deddf
'Gofal Cymunedol' a'r pwysigrwydd sydd wedi'i roi i annibyniaeth
hen bobl, mae gan sawl cyngor lleol ganolfannau tai lloches lle
gall hen bobl fyw mewn fflat neu fyngalo heb orfod gofidio am
atgyweiriadau na chynnal a chadw. Ar ben hynny, mae
cyfleusterau cymunedol megis lolfa, adloniant a nifer o
weithgareddau. Yn bwysicaf oll, mae gwarden preswyl i'w helpu
i ddatrys unrhyw broblemau. Mae gwardeiniaid hen bobl ym mhob
awdurdod lleol.
Amgylchiadau'r gwaith
Mae'r gwarden yn gweithio mewn swyddfa fechan yn y ganolfan - bydd
honno yn ei fflat neu ei dŷ ei hun, yn aml. 37 awr yw'r
wythnos safonol, rhwng dydd Llun a dydd Gwener. Dros y Sul,
bydd unrhyw alwadau am gymorth yn mynd i uned ganolog lle bydd y
sawl ar ddyletswydd yn cysylltu â meddyg, gweithwyr atgyweirio ac
ati neu'n gofyn i 'warden teithiol' fynd i'r safle. Mae rhai
cynghorau lleol yn gofyn i wardeiniaid fod ar gael drwy'r amser yn
ystod yr wythnos. Os ydyn nhw'n bwriadu mynd allan am gyfnod
hir, rhaid rhoi gwybod i'r staff canolog fydd yn cymryd yr awenau
dros y Sul.
Gweithgareddau beunyddiol
Bydd gwarden yn dechrau bob dydd tua 8.00 trwy ffonio pob
preswylydd i'w holi a oes angen unrhyw beth arno. Bydd gan
rai 'becynnau gofal' trwy'r gwasanaethau cymdeithasol, lle bydd
cynhalwyr yn dod i'w helpu nhw i godi a gwisgo. Os nad yw
cynhaliwr wedi cyrraedd am ryw reswm, bydd gwarden yn trefnu dros y
ffôn i rywun ddod yn ei le. Os yw'r preswylydd yn ofidus,
efallai y bydd yn mynd i'w dŷ i'w helpu yn bersonol. Fel
arfer, bydd yn ymweld â rhywun mae'n gwybod ei fod yn sâl.
Ar ôl tua 10.00, gall y diwrnod fod yn dawel neu'n brysur
iawn. Gallai fod angen i'r gwarden gysylltu â meddygon,
gweithwyr cymdeithasol, nyrsys cymuned, mudiadau gwirfoddol neu
berthnasau. Os yw preswylydd wedi'i dderbyn i'r ysbyty, bydd
rhaid i'r gwarden ffonio ei berthnasau i roi gwybod iddyn nhw am
hynny. Pan fo rhywun wedi marw, rhaid ffonio'r perthnasau a
rhoi gwybod iddyn nhw am hynny, hefyd.
Yn ystod y dydd, bydd gwarden yn rhoi te a choffi i'r preswylwyr
ar adegau penodol yn y lolfa. Efallai y bydd yn trefnu nifer
o weithiau bob mis glybiau cinio allai fod yn agored i hen bobl
sy'n byw mewn rhannau eraill o'r gymdogaeth neu'n trefnu amryw
weithgareddau megis bingo, chwist neu siaradwyr gwadd.
Efallai y bydd gweithwyr gwirfoddol yn trefnu rhai gweithgareddau
cymdeithasol gyda chaniatâd y gwarden.
Gallai fod angen atgyweiriadau ar fflatiau neu ystafelloedd
cymunedol unrhyw bryd. Os felly, rhaid cysylltu â'r cyngor i
drefnu hynny a llofnodi'r ffurflenni priodol ar ôl y gwaith.
Rhaid profi larymau tân a thenynnau argyfwng yn fynych,
hefyd. Fel arfer, bydd gwarden yn goruchwylio'r glanhawyr -
ac efallai y bydd yn glanhau rhai pethau ei hun. Rhaid i
warden gadw gwybodaeth gyfoes am berthnasau agosaf a meddygon
preswylwyr yn ogystal â chofnodi ymweliadau meddygon.
Medrau a diddordebau
Dyma'r rhai hanfodol:
- agwedd dringar;
- gallu ymlacio pan nad ydych chi ar ddyletswydd;
- gallu cadw'r ddysgl yn wastad rhwng rhoi cymaint o annibyniaeth
ag y bo modd i'r preswylwyr ac osgoi problemau;
- gallu adweithio i bob sefyllfa heb gynhyrfu - wrth fynd i mewn
i fflat a darganfod bod y preswylydd wedi marw, er enghraifft;
- dyfalbarhad a'r gallu i fynnu hawliau ar ran preswylwyr.
Bydd synnwyr digrifwch o fantais fawr, hefyd!
Meini prawf derbyn
Does dim gofynion addysgol penodol. Rhinweddau personol sy'n
bwysicach. Mae angen profiad o waith ym maes gofal. Bu
sawl gwarden yn gynorthwywr gofal neu'n weithiwr gofal preswyl
cynt. Gallai cymwysterau galwedigaethol cenedlaethol ynglŷn â
gofal cymdeithasol fod o fantais wrth ymgeisio am swydd. Bydd
y cyngor lleol yn rhoi hyfforddiant a bydd angen mynychu cyrsiau
byrion, hefyd. Bydd disgwyl i bob gwarden ennill tystysgrifau
iechyd a glanweithdra, codi a chario a chymorth cyntaf (ac
adnewyddu'r cymwysterau hynny bob hyn a hyn, hefyd). Mewn
rhai ardaloedd, mae colegau'n cynnig cyfle i astudio ar gyfer
tystysgrif gwarden tai lloches.
Gobeithion a chyfleoedd ar gyfer y
dyfodol
Mae mwy a mwy o gyfleoedd yn y maes hwn am fod mwy a mwy o dai
lloches yn cael eu hadeiladu.
Rhagor o wybodaeth a gwasanaethau
Cyngor Gofal Cymru: www.ccwales.org.uk
Gwirfoddolwyr Gwasanaeth Cymuned:
www.csv.org.uk/socialhealthcare
Cyngor Galwedigaethau Iechyd a Gofal: www.hpc-uk.org
Gallai fod rhagor o wybodaeth ar wefan Gyrfaoedd Cymru
(www.careerswales.com/), yn llyfrgell eich bro neu yn
swyddfa/llyfrgell gyrfaoedd eich ysgol.