Cyflwyniad
Mae cynghorau lleol yn cynnig prydau o fwyd ar amser
cinio i blant yn yr ysgol. Ar ben hynny, maen nhw'n cynnig
cyfleusterau i blant y byddai'n well gyda nhw fwyta cinio sydd
wedi'i baratoi gartref. Er mwyn rhoi cyfle i'r athrawon gael
seibiant rhag gweithio gyda'r plant, cael eu cinio eu hunain a
chynnal cyfarfodydd yn ôl yr angen, mae'r cynghorau'n cyflogi
goruchwylwyr i fod ar ddyletswydd dros amser cinio. Mae amryw
enwau ar weithwyr o'r fath megis goruchwylwyr canol dydd, rheolwyr
amser cinio a chynorthwywyr amser cinio.
Amgylchiadau'r gwaith
Yn yr ysgolion cynradd y maen nhw'n gweithio fel arfer,
er bod staff amser cinio gan rai ysgolion uwchradd i oruchwylio'r
disgyblion iau. Mae'r gweithle'n swnllyd iawn fel arfer, gan
fod y plant yn cael cyfle i ymlacio ar ôl gweithio yn y dosbarth
drwy'r bore. Rhaid gweithio yn y ffreutur a/neu yn yr awyr
agored lle gallai fod yn oer - ond nid yn wlyb, gan amlaf.
Mae'r swydd yn un ran-amser am ryw awr a hanner bob dydd rhwng dydd
Llun a dydd Gwener yn ystod tymor yr ysgol. Yn aml, bydd yn
bosibl gweithio llai na phum diwrnod.
Gweithgareddau beunyddiol
Mae cynorthwywyr amser cinio yn gyfrifol am oruchwylio
plant yn ystod amser cinio. Dechrau'r gwaith yw goruchwylio'r
plant tra bôn nhw'n bwyta. Byddan nhw'n gwylio plant sy'n
dewis bwyd wrth gownter y ffreutur neu'n cymryd plât oddi wrth un o
staff y gegin (yn ôl y modd mae'r ysgol yn cyflwyno bwyd).
Byddan nhw'n eu gwylio pan fôn nhw'n cario'r plât neu'r hambwrdd yn
ôl i'r byrddau, gan gadw llygad ar faterion diogelwch neu helpu
unrhyw blant sy'n cael anawsterau.
Rhaid gwylio'r plant tra bôn nhw'n bwyta wedyn, gan eu hannog i
ymddwyn yn dda, rhwystro unrhyw ymddygiad anaddas a chamu i mewn os
gwelan nhw unrhyw ffrae. Mae'r gorchwyl hwnnw'n cynnwys
goruchwylio plant sy'n bwyta eu bwyd eu hunain wrth y byrddau sydd
wedi'u rhoi ar gael iddyn nhw. Ar ôl cinio, bydd
dyletswyddau'n parhau yn yr iard neu, os nad oes modd i'r plant
chwarae yn yr awyr agored o achos y tywydd, yn y neuadd neu'r
ystafelloedd dosbarth. Rhaid cadw llygad ar y plant tra bôn
nhw'n chwarae, gan gamu i mewn eto os gwelan nhw unrhyw ffraeo ac
ymladd ac os gwelan nhw fod plant ar fin gwneud rhywbeth
peryglus.
Rhaid rhwystro'r plant rhag siarad â dieithriaid hefyd, a gofalu
bod unrhyw ymwelwyr yn mynd i swyddfa'r ysgol. Efallai y bydd
rhaid cysuro plant neu gydymdeimlo â nhw lle maen nhw wedi brifo.
Lle bo angen cymorth cyntaf, rhaid i blant fynd i swyddfa'r
ysgol. Lle bo problemau na all cynorthwywyr amser cinio eu
datrys, rhaid mynd at fwrsar yr ysgol neu'r athro sydd ar
ddyletswydd.
Gallai fod angen gofalu am lanweithdra personol y plant a newid
eu dillad, hefyd. Fe fydd y dyletswyddau mewn rhai ysgolion
yn cynnwys gosod byrddau a chadeiriau yn neuadd yr ysgol, clirio'r
byrddau a rhoi'r dodrefn yn ôl ar ôl cinio.
Medrau a diddordebau
Dyma'r rhai hanfodol:
- hoffi plant;
- mwynhau gweithio gyda phlant;
- bod yn fodlon gwrando ar broblemau neu gysuro plant
gofidus;
- gallu cadw trefn heb ormod o ddisgyblu, gan wybod pryd i fod yn
gadarn;
- bod yn fodlon treulio rhan o amser cinio yn yr awyr agored yn
ôl y tywydd.
Meini prawf ymgeisio
Does dim angen unrhyw gymwysterau penodol. Er mai
merched sydd wedi magu eu plant eu hunain fydd yn gwneud y gwaith
hwn fel arfer, mae'n addas i bawb y byddai oriau o'r fath yn hwylus
iddo ar yr amod bod ganddo'r rhinweddau priodol. Dim ond pobl
dros 18 oed y bydd sawl cyngor yn eu derbyn, fodd bynnag.
Prifathrawon fydd yn rhoi'r hyfforddiant, gan amlaf. Fe
fydd rhai cynghorau'n trefnu hyfforddiant dechreuol pan fo nifer o
oruchwylwyr newydd yn ogystal â threfnu iddyn nhw fynychu cyrsiau i
ennill cymwysterau cydnabyddedig ym maes cymorth cyntaf.
Gan y byddwch chi'n ymwneud â phlant, bydd y cyngor yn gofyn i'r
heddlu wirio'ch cefndir. Dyw'r ffaith bod hanes troseddol gan
ymgeisydd ddim yn golygu na fydd y cyngor yn ei gyflogi, o
reidrwydd.
Gobeithion a chyfleoedd yn y dyfodol
Efallai mai dim ond un goruchwyliwr fydd mewn ysgol
fechan. Mewn ysgol fawr neu goleg, gallai fod tri neu ragor,
gan gynnwys uwch oruchwyliwr.
Mae modd cael eich dyrchafu'n uwch oruchwyliwr sy'n gyfrifol am
hyn a hyn o staff, felly. Mae rhai goruchwylwyr amser cinio a
hoffai weithio rhagor o oriau gyda phlant wedi mynd ymlaen i gael
eu hyfforddi'n gynorthwywyr ystafell ddosbarth.
Rhagor o wybodaeth a gwasanaethau
Mae gwybodaeth am waith goruchwylwyr amser cinio gan
adrannau perthnasol eich cyngor.
Mae modd cael rhagor o wybodaeth am y maes hwn trwy wefan
Gyrfaoedd Cymru (www.careerswales.com/),
y llyfrgell leol, swyddfa gyrfaoedd eich bro neu lyfrgell eich
ysgol.