Cyflwyniad
 Mae gan bob awdurdod lleol adran gyfreithiol sydd wedi'i staffio
gan gyfreithwyr, bargyfreithwyr, swyddogion cyfreithiol a
chynorthwywyr sy'n cynnig cyngor i reolwyr ac aelodau
etholedig.  Mae rhai yn ymwneud â gwaith trawsgludo (prynu a
gwerthu tir ac eiddo ar ran y cyngor sy'n berchen ar swyddfeydd,
neuaddau, parciau, tai, tiroedd chwaraeon ac ystadau).  Mae
maint adran gyfreithiol cyngor yn amrywio yn unol â maint a math y
Cyngor.
  
 Amgylchedd Gwaith
 Mae'r rhan fwyaf o amser yn cael ei dreulio yn eistedd wrth
ddesgiau yn swyddfeydd y cyngor ac yn mynychu cyfarfodydd. Bydd
swyddogion cyfreithiol hefyd yn mynychu gwrandawiadau llys. 
Maent fel arfer yn gweithio 37 awr yr wythnos o ddydd Llun i ddydd
Gwener.
Gweithgareddau Dyddiol
 Mae gan rai awdurdodau mwy o faint lawer o diroedd ac mae angen i
swyddogion cyfreithiol gynnal trafodion trawsgludo, o'r cyfarwyddyd
cychwynnol hyd y diwedd.  Bydd adegau pan fydd hyn yn cynnwys
delio â materion cymhleth neu sensitif.  Er enghraifft, gall
swyddogion gynnal archwiliadau i sicrhau mai'r gwerthwr yw
perchennog cyfreithiol yr eiddo ac i ddysgu a yw'n ddarostyngedig i
unrhyw reoliad cadwraeth neu gynllunio gan y cyngor.  Pan nad
yw'r canlyniadau'n ffafriol mae'n bosibl y bydd angen i'r swyddog
baratoi achos cyfreithiol yn erbyn y gwerthwr.  Mae swyddogion
cyfreithiol hefyd yn rhoi cyngor i swyddogion eraill y cyngor ac
aelodau etholedig ar bob agwedd ar y gyfraith o ran eiddo tiriog,
gan gynnwys materion yn ymwneud â landlordiaid a thenantiaid. 
Mae dyletswyddau trawsgludo o ddydd i ddydd y mae'n rhaid i
swyddogion cyfreithiol ddelio â nhw yn cynnwys:
- prynu eiddo; 
 
- gwaredu eiddo; 
 
- paratoi neu gymeradwyo prydlesau, cytundebau tenantiaeth,
trwyddedau a hawddfreintiau (gall hyn fod ar gyfer gwaith
arfaethedig i adeiladu bwyty, er enghraifft); 
 
- costau eiddo (rhenti ar lefelau dilys); 
 
- gorchmynion prynu gorfodol - paratoi a chwblhau adroddiadau
arbenigol ar gyfer tribiwnlysoedd tir a chyrff statudol eraill - ar
gyfer datblygu tir, er enghraifft; 
 
- paratoi plediadau ar gyfer ceisiadau landlordiaid a thenantiaid
yn ymwneud ag eiddo i'r llys sirol; 
 
- casglu tystiolaeth a llunio adroddiadau ar gyfer
gwrandawiadau'r gofrestrfa tir mewn perthynas â cheisiadau teitl
perchnogion y ceir anghydfod yn eu cylch; 
 
- cynnal gwaith ymchwil cymhleth.
 
Gan eu bod yn gyfrifol am asedau a deunyddiau, mae swyddogion
cyfreithiol yn gofalu am:
- weithredoedd teitl; 
 
- arian parod/sieciau - yn aml symiau mawr; 
 
- ffeiliau cyfrinachol; 
 
- offer a ddefnyddir gan y tîm eiddo tir; 
 
- caledwedd a meddalwedd gyfrifiadurol.
 
Sgiliau a Galluoedd
 Rhaid iddynt allu:
- gweithio ar eu liwt eu hunain ac fel rhan o dîm; 
 
- cyfleu cyngor cyfreithiol cymhleth i helpu unigolion lleyg i
ddeall materion; 
 
- ymdopi â sefyllfaoedd sy'n eu rhoi dan straen; 
 
- parchu'r angen am sensitifrwydd a chyfrinachedd; 
 
- bod yn wrthrychol; 
 
- delio â phobl anodd.
 
Mae angen y canlynol arnynt:
- sgiliau llafar ac ysgrifenedig; 
 
- sgiliau dylanwadu; 
 
- sgiliau datrys problemau a dadansoddi; 
 
- sgiliau ymchwil;
 
- sgiliau drafftio;
 
- sgiliau TG;
 
- ymwybyddiaeth wleidyddol.
 
Gofynion Mynediad
 Mae Rhan 1 arholiad Sefydliad y Gweithredwyr Cyfreithiol neu
gymhwyster cyfatebol yn hanfodol, a byddai Rhan 11 yn
ddymunol.  Mae gwybodaeth ymarferol am y gyfraith o ran eiddo
tiriog yn hanfodol.  Disgwylir i Swyddogion Cyfreithiol
ddangos tystiolaeth o hunan-ddatblygiad a pharodrwydd i gyflawni
hyfforddiant pellach ar sgiliau cyfathrebu, rheoli ffeiliau, gofal
cleientiaid, eiriolaeth a sgiliau drafftio dogfennau.  Mae
profiad yn bwysig iawn.  Mae'n hanfodol i fod ag o leiaf dair
blynedd o brofiad mewn swyddfa cyfreithiwr, yn delio ag achosion yn
ymwneud ag eiddo a thrawsgludo.  Byddai pum mlynedd o brofiad
o gyfraith eiddo a chyfraith trawsgludo a dwy flynedd o brofiad
mewn llywodraeth leol yn ddefnyddiol.
Cyfleoedd yn y Dyfodol
 Ceir mwy o gyfleoedd mewn awdurdodau mwy o faint.  Gyda
hyfforddiant pellach gallwch arbenigo mewn meysydd eraill o
gyfraith awdurdod lleol, megis gorfodi.  Gall cymrodorion
Sefydliad y Gweithredwyr Cyfreithiol hyfforddi i fod yn gyfreithwyr
neu'n fargyfreithwyr.  Bydd swyddi ar lefel uchel yn cynnwys
mwy o gyfrifoldeb a bydd angen rhoi cyngor i staff ar agweddau ar y
gyfraith.
Rhagor o Wybodaeth a Gwasanaethau
 Sefydliad Siartredig y Gweithredwyr Cyfreithiol www.cilex.org.uk
 Sefydliad y Gweithwyr Paragyfreithiol www.theiop.org
 Cymdeithas Genedlaethol y Gweithwyr Paragyfreithiol Trwyddedig www.nationalparalegals.co.uk
 Cyfreithwyr mewn Llywodraeth Leol www.slgov.org.uk
 Cymdeithas y Gyfraith www.lawsociety.org.uk
Gallwch gael rhagor o wybodaeth am y maes gwaith hwn drwy Yrfa
Cymru (www.gyrfacymru.com)
neu yn eich llyfrgell leol, swyddfa gyrfaoedd neu lyfrgell
gyrfaoedd eich ysgol.